To pasja jest matką wynalazków

Zaakceptujcie swoją ciekawość, talenty i pasję. Ufajcie swoim umiejętnościom i nie bójcie się marzyć o wielkich rzeczach. Świat szybko się zmienia, a wasza wyjątkowa perspektywa jest bezcenna − tak dr hab. inż. Katarzyna Nawrotek, mentorka w projekcie „Dziewczyny do Nauki!” i jedna ze znakomitych inżynierek wyróżnionych na liście TOP 100 Women in Engineering in Poland, zachęca do podążania własną drogą wszystkie te młode kobiety, które stoją u progu wyboru swojej ścieżki kształcenia.

Naukowczyni zwraca się przede wszystkim do dziewczyn, które myślą o studiach i rozwijaniu kariery naukowej w obszarze STEM (ang. Science, Technology, Engineering, Mathematic), ale boją się, że sobie nie poradzą w tym wciąż męskim środowisku: „Matką” innowacji jest pasja, a innowacje rozwijają się dzięki różnorodności. Dlatego potrzebujemy więcej głosów takich jak wasz, aby kształtować przyszłość. Strach jest naturalny, ale nie pozwólcie, aby definiował wasze wybory, zamiast tego niech napędza waszą determinację. Wasz wkład ma znaczenie, a dziedziny STEM potrzebują waszych spostrzeżeń i kreatywności.

Od plastyki do komórek nerwowych…

Sama swoją „przygodę” ze STEM zaczęła już w szkole podstawowej, gdzie zainspirowały ją doskonałe, jak o nich do dziś mówi, nauczycielki matematyki, fizyki i chemii. Katarzyna Nawrotek opowiada też, że tej pasji pomagały czasem nieoczywiste sytuacje, jak np. wygranie w liceum w konkursie plastycznym książki o Marii Skłodowskiej-Curie. − U bohaterki tej lektury zaintrygowały mnie ciekawość świata, niezależne myślenie, odwaga i niezachwiane poświęcenie swojej pasji. To właśnie w tym czasie po raz pierwszy pomyślałam o karierze naukowej.

Jej kariera nie wiodła jednak standardowym szlakiem. Zaczęła się bowiem od zainteresowania ochroną środowiska (liceum), przez wybór studiów technicznych (inżynieria środowiska), a na nich ciekawość związaną z zagadnieniami opisu ruchu ciepła, masy i pędu, by doprowadzić do… inżynierii biomedycznej, a konkretniej: inżynierii tkankowej układu nerwowego. Nawrotek przyznaje: − Choć moja decyzja o zmianie obszaru badań naukowych wiązała się z poświęceniem kolejnych kilku lat na zgłębienie zagadnień z zakresu biologii i medycyny, nie zatrzymało mnie to w drodze do realizowania mojej pasji.

W upartym dążeniu do zaspokojenia naukowej ciekawości Katarzynie Nawrotek z pewnością pomaga bowiem wrodzona samodzielność. Jak mówi, już na studiach udowodniła, że nie potrzebuje zewnętrznej motywacji, by działać. Wystarczy jej przekonanie, że dana aktywność to ciekawa lub potrzebna do osiągnięcia określonego celu opcja.

…by rozwiązywać zagadki ludzkiego ciała…

Tym celem obecnie dla niej jest opracowanie biomateriałów, które mogą pomóc w regeneracji układu nerwowego. − Układ nerwowy jest bardzo ciekawy, ponieważ to mocno skomplikowany system, w którym istnieje wiele różnych komórek. Fascynuje mnie to, jak pięknie i mądrze skonstruowanym mechanizmem jest ludzki organizm, a fakt, że wciąż wiele zachodzących w nim procesów pozostaje dla nas zagadką, napędza moją naukową pasję − mówi badaczka.

Ale tę pasję napędzają według naukowczyni także inne rzeczy niż tylko fascynacja określonym obszarem badawczym. − Czerpię dużą radość ze współpracy z innymi i z tego, że razem skupiamy się na konkretnym problemie, który jest możliwy do rozwiązania − tłumaczy Katarzyna Nawrotek. − Praca z innymi wymaga otwartości na różne punkty widzenia w imię dążenia do wspólnego celu.

Środowisko, w którym obecnie pracuje (CEZAMAT Politechniki Warszawskiej), sprzyja takiej zdrowej współpracy, bo jak opowiada nasza bohaterka, spotkać tu można niesamowicie ambitnych i pełnych pasji badaczy, którzy inspirują się nawzajem, co prowadzi do synergistycznych rezultatów. Nie bez znaczenia jest też fakt, że CEZAMAT umożliwia realizowanie innowacyjnych pomysłów, co nie jest wcale standardem dla wszystkich jednostek badawczych w Polsce. − Na przykład obecnie prowadzę projekt mający na celu stworzenie systemu lab-on-a-chip, który symuluje połączenie między nerwem obwodowym a komórkami mięśniowymi w przestrzeni trójwymiarowej. Pomysł ten przyszedł mi do głowy około pięć lat temu, ale w moim poprzednim miejscu pracy brakowało mi dostępu do wiedzy i sprzętu niezbędnego do jego realizacji. W CEZAMAT-cie znalazłam doświadczonych naukowców, których specjalistyczna wiedza i doświadczenie pomogły mi zacząć realizować moją wizję.

…i inspirować innych

Badawcza aktywność Katarzyny Nawrotek została dostrzeżona i doceniona m.in. przez nominowanie jej do grupy 100 ekspertek wyróżnionych przez wpisanie na listę TOP 100 Women in Engineering (zestawienie specjalistek różnych technologicznie obszarów, co roku ogłaszane przez Fundację Edukacyjną Perspektywy przy okazji największej w Europie konferencji dla kobiet w technologiach Perspektywy Women in Tech Summit). Naukowczyni komentuje: − Znalezienie się na tej liście to dla mnie ogromny zaszczyt, ponieważ oznacza uznanie ciężkiej pracy i poświęcenia, jakie kobiety wnoszą do dziedziny inżynierii, a także podkreśla znaczenie różnorodności i reprezentacji w tradycyjnie zdominowanej przez mężczyzn branży. Natomiast nominacja w kategorii Research Excellence odzwierciedla moje zaangażowanie w prowadzenie badań na najwyższym światowym poziomie z wykorzystaniem najlepszej dostępnej wiedzy i metod badawczych.

Jak dalej mówi badaczka, takie uznanie nie tylko motywuje osoby wyróżnione do dalszego dążenia do doskonałości, ale także inspiruje inne kobiety do realizowania swoich ambicji w inżynierii. A właśnie ta rola inspiracyjna jest dla Katarzyny Nawrotek jedną z kluczowych: naukowczyni wierzy bowiem, że posiadanie wzorów do naśladowania jest niezwykle ważne dla młodych ludzi. − Kiedy dziewczęta widzą, że ktoś osiąga swoje cele i stawia czoła wyzwaniom, może to je zainspirować do realizacji własnych marzeń i wiary w siebie. Wzory do naśladowania mogą zapewnić wskazówki i wsparcie, pokazując, że sukces jest możliwy bez względu na przeszkody oraz kształtować sposób, w jaki młodzi ludzie myślą o swojej przyszłości, zachęcając ich do odkrywania swoich zainteresowań i pasji.

Jak mówi, jej własne doświadczenie wskazuje, że obserwowanie sukcesów innych kobiet pomaga podejmować lepsze decyzje i czuć się bardziej pewną siebie. Dlatego ważne jest, aby dziewczyny widziały, że mają możliwości i że mogą wytyczać własne ścieżki.

MAGDA TYTUŁA

Pięć wskazówek dla dziewczyn o naukowych ambicjach

Edukuj się: Ciągle zdobywaj wiedzę i bądź na bieżąco w swojej dziedzinie. Specjalistyczna wiedza buduje pewność siebie i wiarygodność.
Znajdź mentora i sojuszników: Mentor może Cię poprowadzić, a sojusznicy będą wspierać Twoje ambicje. Budowanie sieci silnych powiązań zarówno z mężczyznami, jak i kobietami może zapewnić cenne możliwości rozwoju.
Bądź rzeczniczką samej siebie: Nie bój się dzielić swoimi osiągnięciami i spostrzeżeniami. Prezentowanie swojej pracy na konferencjach, angażowanie się w dyskusje i publikowanie badań może pomóc Ci podnieść swój profil w tej dziedzinie.
Kwestionuj stereotypy: Wspieraj siebie i inne kobiety, odnosząc się do uprzedzeń, gdy się z nimi spotkasz. Wypowiadaj się na spotkaniach i bądź asertywna w kwestii swoich pomysłów i wkładu.
Wspierajcie się nawzajem: Twórz i uczestnicz w sieciach lub grupach kobiet w swojej instytucji. Współpraca i wsparcie kobiet może prowadzić do potężnych zmian i tworzyć poczucie wspólnoty.

dr hab. inż. Katarzyna Nawrotek została nominowana do listy TOP 100 Women in Engineering in Poland w kategorii Research Excellence. Od roku zatrudniona w Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii CEZAMAT Politechniki Warszawskiej. Studiowała na Politechnice Łódzkiej, gdzie uzyskała stopień doktora (2014) i doktora habilitowanego (2022) w dyscyplinie inżynierii chemicznej. Laureatka wielu nagród naukowych, polskich i międzynarodowych (m.in. MIT Technology Review’s Innovators Under 35, Światową Organizację Własności Intelektualnej), współautorka 8 patentów, kierowniczka projektów badawczych, prowadzi aktywną współpracę międzynarodową. Działa m.in. w Young Academy of Europe, w projekcie „Dziewczyny do Nauki!”.